Milyonlarca çalışanın güvencesi olan kıdem tazminatını almayı planlayanların bazı önemli ayrıntılara dikkat etmesi gerekiyor. Özel sektör çalışanları sadece en son çalıştığı işyerinde geçen süreler, memurlar da kamuda çalıştıkları süre üzerinden tazminat alır. İlk sigortalı tarihten itibaren 15 yılı dolduran, 3600 gün primi ödeyen kıdem tazminatını alarak işten ayrılabilir.
İşçinin kıdem tazminatı alabilmesi için son işyerinde kesintisiz 15 yıl çalışması gerekmiyor. Örneğin 15 yılda o işyerinde 6 yıl süreyle çalışan işçi altı yıllık kıdemini alarak ayrılabilir. Geçerli bir nedene dayanmadan iş sözleşmesi iptal edilen çalışanın işe iade davasını kazanması halinde boşta geçen zamanlar için de kıdem, ihbar tazminatı ödenir.
BİR YIL ÇALIŞAN HAK EDER
Çalışan davayı kazanmasına karşın işverence başlatılmadıysa ödenmiş olan bu tazminatların 4 aylık boşa geçen süre ilavesiyle ücrete göre yeniden hesaplanması, aradaki farkın ödenmesi gerekiyor.
İşyerinde en az bir yıl çalışıp işten çıkarılanlar herkesin kıdem tazminatı hakkı bulunuyor. Sigortasız çalışmalarını belgeyle kanıtlayanlar hizmetlerinin tespitini isteyerek hem geriye dönük olarak sigortalılığını sağlayabilir hem de kıdemini alabilir.
Son 15 yılın 8 yılını çalıştığım işyerinden kıdemimi alabilir miyim?
İlk
sigortalı olduğu tarihten 15 yıl geçen, bu sürede 3600 gün prim ödeyen sigortalılar koşulları yerine getirdiğinde son çalıştığı işyerinden (en az 1 yıl çalışmış olmak koşuluyla) kıdem tazminatını alarak ayrılabilir. Bunun için hem süre hem prim gün sayısının tamamını aynı işyerinde geçirmek gerekmiyor. Tazminat için son işyerinde kesintisiz 15 yıl çalışmak gerekmiyor. Toplam sigortalılık süresinin 15 yılı bulması yeterli olup, işveren kendi işyerinde çalışılan süreye ait tazminatı öder. Son 15 yılda 8 yıl süreyle çalışıldıysa bu süre kadar kıdem ödenir.
İşe iade davası sürerken boşta geçen süre tazminat hesabına dâhil edilir mi?
İş sözleşmesinin geçersiz nedenle feshedildiğinin tespiti halinde işe iade davasını kazanan çalışan işe başlatılsın ya da başlatılmasın boşta geçen süreye ilişkin doğan ücret ve diğer haklarının ödenmesi gerekir. Yargıtay kararına göre, işçiye geçersiz sayılan fesih sırasında kıdem, ihbar, izin ücreti ödendiyse 4 aylık boşta geçen süre ilavesiyle son ücrete göre hesaplama yapılmalı.
Sigortasız çalışan işçi kıdem tazminatı alabilir mi?
Kıdem tazminatı alabilmek için işyerinde en az bir yıl çalışmak, hak kazanacak şekilde işten çıkmak gerekiyor. Kıdem tazminatında sigortalı olarak çalışma koşulu bulunmuyor. Ancak çalışanın sigortasız olduğu süreyi belgeleriyle ispatlaması gerekiyor. Bunun için sosyal güvenlik il müdürlüğü ya da merkezlerine hizmet tespiti yaptırılmalı. Kanıtlama imkânı olmayanların da 5 yıl içinde iş mahkemesine başvurarak hizmet tespit davası açması gerekiyor. Davayı kazananlar geriye dönük sigortalılıklarının yanı sıra kıdem hakkı da kazanır.
Bedelli askerlik yapanların kıdem hakkı var mı?
Askerliği
nedeniyle işten ayrılan işçi en az bir yıllık çalışma süresini tamamladıysa kıdemini alabilir. Askerliğini bedelli yapanlar için de herhangi bir ayrım bulunmuyor. Bedelli yapanlar da kıdemini alabilir. İş Kanunu'na göre, haklı nedenler bir veya birkaçı nedeniyle işten çıkan, işten çıkarılan, emeklilik hakkını elde ettiği veya şartı dışındaki emeklilik şartlarını tamamladığı için ayrılan, askere giden, evlenen kadınlar kıdem tazminatı alabilir. Memuriyete geçiş için işten ayrılmak kıdem tazminatı hakkı doğurmuyor.
Çalışanın ölümü halinde tazminatı hak sahipleri alabilir mi?
İş Kanunu'na göre, işçinin ölümü halinde doğan tazminat tutarı kanuni mirasçılarına ödenir. Çalışılan şirketin isim değişikliğine gitmesi durumunda işçi sözleşmesini haklı olarak fesih edemez. Fesih gerçekleşirse eğer herhangi bir tazminat ya da ödeme alamaz.
Emekli işçinin kıdem, ihbar tazminatı hakkı var mı?
Emeklilik sonrası çalışmak isteyenlerin iki seçeneği bulunuyor. Birincisi emekli aylığını kestirerek tüm sigorta sollarına tabi çalışmak, ikinci seçenek de destek primine tabi olarak devam etmek. Birinci seçeneğe göre çalışmaya devam eden emekli işçi sayılmıyor. Dolayısıyla kıdem ve ihbar tazminatı açısından normal işçi statüsünde bulunuyor. Destek primine tabi çalışanlar ise emekli işçi statüsünde olup diğer işçilerle aynı haklara tabidir.
