TBMM Genel Kurulu, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı ve Ticaret Bakanlığı'nın 2026 yılı bütçelerini görüşmek üzere Meclis Başkanvekili Tekin Bingöl başkanlığında toplandı.
KİŞİ BAŞINA MİLLİ GELİR 5 KAT FAZLA ARTTI
Son 22 yılda reel olarak yılda yüzde 5,4 büyüme gösteren ekonominin milli gelirinin 1 trilyon 538 milyar dolara yükseldiğini ve reel olarak 6 kat arttığını kaydeden Bakan Bolat, "Kişi başına milli gelir de yaklaşık 5 katından fazla bir artışla 3 bin 608 dolardan 17 bin 788 dolara yükselmiştir. Bu orta vadeli program hedeflerinin üzerinde bir performanstır. Bu şunu göstermektedir: Avrupa Birliği ortalaması 2002'de kişi başına milli gelirde 100 iken Türkiye'de 38'di, 2024 itibarıyla Türkiye 70 rakamına yükseldi. OECD ortalaması 100 iken, Türkiye 2002'de 33 iken şimdi 67 rakamına yükselmiştir. Benzer bir şekilde istihdamda da aynı performansı görmekteyiz ve yaklaşık 19,5 milyon kişiyle aldığımız toplam istihdam rakamını en son ekim ayı itibarıyla 32 milyon 780 bine ulaştırmış durumdayız. Türkiye'nin dış ticaret performansı 2025 yılı boyunca bahsettiğim küresel belirsizliklere rağmen güçlü, istikrarlı bir artış eğilimini korumuştur. Mal ihracatımız bu yıl kasım itibarıyla yüzde 3,1 artışla 270,6 milyar dolara yükselmiştir. Bu, 36 milyar dolardan geldiğimiz seviye olarak tam 7,5 kat bir artışı temsil etmektedir ve 2026 yılında inşallah mal ihracatımızı 280 milyar doların üzerine çıkarmayı hedefliyoruz" diye konuştu.
'DIŞ TİCARET AÇIĞI 91 MİLYAR DOLAR SEVİYESİNDE'
Bakan Bolat, 2025 yılında 18 bin 213 mal ihracat eden firmalara 20 milyar lira destekte bulunduklarını ve 2 bin 9 hizmet ihracatçısına 6,3 milyar lira destek ödemeleri gerçekleştirdiklerini ifade etti. Bakan Bolat, "Bu yıl toplam 77 somut tedbirden oluşan İhracat Eylem Planı'nı bütünüyle uyguladık. Yeşil Dönüşüm'e uyum konusunda danışmanlık ve eğitim giderlerine destek anlamında, 'Sorumluluk' başlığıyla bir program ortaya koyduk. E-Kolay İhracat Platformu'yla ihracatçılarımız için her an bir tık kadar yakınız ve danışmanlık hizmeti sağlıyoruz. Uzak ülkelere ihracat stratejisi ve İslam İş Birliği Teşkilatı ülkelerine ihracatı geliştirme programlarımız devam ediyor. Diğer taraftan, 19 serbest bölgemizde geçen yıl 12 milyar dolarlık ihracat yaptık ve bu ihracatın içinde özellikle teknolojik ürünlerin payı yüzde 75'e ulaşmaktadır. Bu yıl da ilk on bir ayda 11,3 milyar dolar seviyesine ulaştı. Diğer taraftan, ithalat konusunda da mal ithalatımız kasım itibarıyla yıllıklandırılmış olarak 361,9 milyar dolar seviyesindedir. Kasım ayı itibarıyla ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 74,8'dir ve yıllıklandırılmış dış ticaret açığı da 91 milyar dolar seviyesinde bulunmaktadır. İthalat konusunda özellikle yerli ve milli üretimi korumak amacıyla ve de haksız ve uluslararası kurallara da uymayan ithalat uygulamalarına karşı savunma araçları noktasında en çok kararlar alan ülkelerin başında geliyoruz" dedi.
AB'YE GÜMRÜK BİRLİĞİ MÜZAKERELERİ SİTEMİ
Gümrük Birliği'nin modernizasyonu ve güncellenmesi için Avrupa Birliği ile yapılan çalışmaları aktaran Bakan Bolat, şöyle devam etti:
"Henüz Avrupa Birliği Konseyi Gümrük Birliği'ni modernize etme müzakerelerinin başlaması kararını alamadı. Amerika Birleşik Devletleri'yle, dünyanın 3,4 trilyon dolar ithalatıyla en büyük ticaret ülkesiyle ticaret hacmimizi her iki ülke liderlerinin ortaya koyduğu 100 milyar dolar seviyesine çıkarmaya yönelik yol haritası üzerinde muhataplarımızla birlikte ticaret müzakerelerini sürdürmeye devam ediyoruz. Rusya Federasyonu'yla ticari ilişkilerimizi güçlendirmek amacıyla Türkiye-Rusya Karma Ekonomik Komisyonu'nun 19'uncu Toplantısını haziran ayında Moskova'da yaptık ve yeni bir yol haritası için protokol imzaladık. Ukrayna'nın Yeniden İnşası Forumu'nda Türkiye olarak ev sahipliği yapıyoruz ve Ukraynalı yetkililer ile bizim müteahhitlik grupları arasında ve Türk iş insanları arasında toplantılara devam ediyoruz. "
'E TİCARET FİRMALARI 5 SENEDE 600 BİNE ÇIKTI'
Bakan Bolat, İsrail'in Gazze'deki katliamları nedeniyle bütün ürün gruplarında ticaret ambargosu uygulandığını ve sürecin aynı şekilde devam ettiğini dile getirdi. Suriye ile ticaret hacminin yüzde 50 oranında artarak 3,2 milyar dolara yükseldiğini aktaran Bakan Bolat, yurt içindeki işletmelere yönelik ise "Kafe, pastane, lokanta, restoran gibi işletmelerin fiyat düzenlemelerini, menü düzenlemelerini iş yeri önüne, masaların üstüne ve kare kod uygulamalarını zorunlu koymalarını sağladık. Denetlemeler noktasında da amacımız; biz, üreticinin, ticaret yapanın gelişmesini arzu ediyoruz ve ülke ekonomisini ancak böyle büyütürüz ancak fırsatçılık yapmak isteyen, fahiş fiyat ya da stokçuluk yapmak isteyenlere karşı da affımız yoktur. Bu konuda 81 ilimizde bu yıl 11 ayda 522 bin 219 işletme denetlendi, 35 milyondan fazla ürün denetlendi. Kanunlara, mevzuatlara ve tüketici haklarına aykırı davranan firmalar nezdinde 2,5 milyar liranın üzerinde idari para cezası uygulandı. Rekabet Kurumu da başta gıda endüstrisi, sigorta hizmetleri, finans işlemleri, inşaat ve kimyasal ürünler alanında hizmet gösteren 212 firmaya da 12,5 milyar lira idari para cezası uygulandı. Hal Kanunu uygulanmakta ve Hal Kanunu'nda yeni idari değişiklikler noktasında hazırladığımız taslağı da biz grubumuza gönderdik, görüşe açmış bulunuyoruz. Elektronik ticarette de özellikle şunu vurgulamak istiyorum. 3 trilyon liralık bir ticaret var, bu elektronik ticaret toplam ticaretin yüzde 20'sine ulaşmış durumda. Bu konuda meclisimizin çıkardığı kanunlar önemli ve harfiyen, titizlikle uygulanmakta. Sadece şu kadarını söyleyeyim: E-ticaret yapan firma sayısı 5 senede 60 binden 600 bine ulaşmıştır. Onun için kanunlar harfiyen uygulanmaktadır. Bu noktada geçen yıl meclisimizde çıkan değişiklikle de rekabet artmıştır" değerlendirmesinde bulundu.
HAL YASASINDA DEĞİŞİKLİK
Ticaret Bakanı Ömer Bolat daha sonra milletvekillerinin sorularını yanıtladı. 'Hal Yasası'nda değişiklikle ilgili sorular üzerine Bakan Bolat, "Bizim yaptığımız ve görüşe açtığımız çalışmada özellikle üretici birliklerinin hallerde payının yüzde 20'den yüzde 40'a çıkarılmasını öneriyoruz. Üretici birliklerine yönelik özel hal kurulması, üretici birliklerine yönelik özel pazar yerleri ayrılması ve yeni hallerin kurulmasına mali destek depolama ve frigorifik taşımaların desteklenmesi gibi hükümler yer almaktadır. Bunun yanında, soğan ve patatesle alakalı konu gündeme geldi. Soğanda ve patateste biz gerçekten büyük bir fedakarlıkla Maliye'den aldığımız ilave destekle ihracat desteği verdik, çiftçimizin, üreticimizin yanında yer aldık. E-ticaret ve dijital ticaret çağın yeni bir gelişmesi ve toplam ticaretin yüzde 20'sine ulaşmış durumda bulunuyor. Bu açıdan Türkiye'de yaklaşık 3 trilyon liralık bir hacmi temsil ediyor ve 1,6 trilyon lira da perakende e-ticaret temsil ediyor. Gayrisafi yurt içi hasıla içinde e-ticaretin payı yüzde 6,5'a ulaştı ve bu anlamda da dünyadaki trende paralel bir gelişim gösteriyor. E-ticaret konusunda pazar yerlerinin sayısı arttı, yeni yatırımcılar pazara girdi ve rekabete girdiler. Bu anlamda da bu yıl ilk 9 ayda 11,4 milyar dolar ülkemize doğrudan yatırım geldi. E-ticaret sektörüne de 4 yeni oyuncu katılmış oldu. Getirdiğimiz düzenlemeyle hiçbir pazar yerinin e-ticaretteki toplam payın yüzde 20'sini açmaması sağlanmış oldu" ifadelerini kullandı.
'5 YILDA 1 MİLYON 848 BİN ESNAF İŞLETMESİ KURULDU'
Esnaf ve zincir marketler ile ilgili 'Perakende Ticaret Kanunu'nun sıkı bir şekilde uygulandığını ve zaman içinde kısmi değişikliklerin yapıldığını söyleyen Bakan Bolat, "Bizim dönemimizde de 29 Mayıs 2024 tarihindeki değişiklikte zincir marketlere yeni sorumluluklar getirildi. İşletmelerin açılış ya da kapanış saatleri noktasında perakende sektöründe valilikler yetkilendirilmiştir ve meslek odalarıyla birlikte, ticaret odalarıyla birlikte istişare ederek bunu belirleyebilmektedirler. Bunun yanında şirketler sayısı; 2020'nin başından bu yana 5 yıldır Türkiye'de 1 milyon 848 bin 780 yeni esnaf işletmesi kurulmuştur; 678 bin 211 kapanış gerçekleşti. Yaklaşık 1'e 3 daha fazla açılış ve sayı artışı söz konusudur. Şirketler noktasında da benzeri bir gelişme var. Kapanan her bir şirkete karşı 3,87 yeni şirket kurulduğu 2025 yılının ilk on ayında görülmektedir. Bunun yanında, antrepo konusunda konuyu sanki büyük bir konuymuş gibi gündeme getiren ilgili milletvekiline hem Plan ve Bütçe Komisyonunda sözlü olarak hem de detaylı bir şekilde yazılı olarak cevap verdim. Ali Mahir Bey, bağırarak çağırarak üste çıkacağını zannediyor ama bu olsa olsa yavuz hırsız ev sahibini bastırır mantığından bir hamle. İnsan, herhalde karşınızdakini kendiniz gibi zannediyorsunuz. Siz önce belediyelerdeki icraatlarınıza cevap verirsiniz" diye konuştu.
TİCARET BAKANLIĞININ BÜTÇESİ KABUL EDİLDİ
Genel Kurul'da Meclis Başkanvekili Tekin Bingöl, Ticaret Bakanlığı ile ona bağlı kuruluşların 2026 Yılı Bütçesi tekliflerini ayrı ayrı okuttu. Oylama sonucunda bakanlığın bütçesi kabul edildi. Meclis Başkanvekili Bingöl, birleşimi yarın saat 11.00'de toplanmak üzere kapattı.
