Türkiye'nin Doğu ve Güneydoğu Anadolu'su, 40 yıl önce bambaşka bir tabloya sahipti. Güvenlik kaygılarının ağır bastığı, kapanan kepenklerin sıradanlaştığı, yatırımların tereddütle ilerlediği, göçün kaçınılmaz görüldüğü bir dönemdi. Bugün ise aynı coğrafya, üretimiyle, girişimciliğiyle, yatırımlarıyla ve yeniden yeşeren huzuruyla bambaşka bir hikâyeyi anlatıyor. Sabah Gazetesi, 40 yılı aşan yayın hayatı boyunca bu dönüşümün en güçlü tanıklarından biri oldu. Yaşanan değişimleri, sahadaki hareketliliği, umut veren gelişmeleri sayfalarına taşıdı. Bu özel yılda bölgenin 40 yıllık fotoğrafına baktığımızda, Doğu'nun artık kendi geleceğini belirleyen bir dinamizme kavuştuğu açıkça görülüyor. Bugünün Doğu ve Güneydoğu'su rakamlarla da bu dönüşümü ispatlıyor. GAP bölgesine 2024-2028 döneminde ayrılan 496 milyar TL'lik kaynak, yalnızca devasa bir yatırım planı değil, bölgenin uzun vadeli kalkınma hedefinin de göstergesi. Projelerin tamamlanmasıyla 570 bin kişiye istihdam sağlanması bekleniyor bu da bölgenin genç nüfusu için tarihî bir eşik anlamına geliyor.
TİCARETTE AÇILIM VAR
Büyük dönüşümün en görünür etkisi ise sahada, insanların günlük hayatında hissediliyor. Bir zamanlar erken kapanan dükkânların yerini bugün açılan kooperatifler, kadın girişimcilik merkezleri, mikro üretim atölyeleri almış durumda. Kooperatifleşme, bölgenin son on yılda en hızlı büyüyen yapılarından biri hâline geldi özellikle kadın kooperatiflerinin sayısının dört kat artması ekonomik hayata hem çeşitlilik hem de sürdürülebilirlik getirdi. Daha önce yalnızca büyükşehirlere umut bağlayan gençler, şimdi kendi ilçelerinde iş kurabildikleri bir döneme girmiş durumda. Terörün sona ermesiyle birlikte kırsal mahallelerde yeniden hayat başladı. Bu yeni atmosfer, bölgeyi gençler için yeniden cazip hâle getirirken, şehir dışına göç eden bazı ailelerin geri dönüş sürecini de hızlandırıyor.
YATIRIMLAR ART ARDA GELDİ
İlk olarak ulaşım yatırımları Eruh'un kaderini etkileyen temel başlıklardan biri oldu. Eruh–Fındık yolu üzerindeki T-2 Tüneli'nin 997 metrelik bölümünün tamamlanması, ilçeye erişimi hem kısalttı hem de kış aylarında kapanan yolları önemli ölçüde rahatlattı. Bunun yanı sıra Eruh–Şırnak karayolu projesinin yatırım programına alınması, ilçeyi hem Şırnak hem de ulusal yol ağlarıyla daha güvenli bir şekilde bağlayacak kritik bir adım olarak görülüyor.
ERUH YENİDEN DOĞDU
Bu büyük dönüşüm yolculuğunda bölgenin belki de en sembolik durağı Eruh. Çünkü Türkiye'nin yakın tarihine damga vuran ilk silahlı eylem 15 Ağustos 1984 gecesi burada gerçekleşmişti. Bu nedenle Eruh yalnızca bir coğrafi nokta değil 40 yıl boyunca hem acının hem direncin hem de yeniden doğuşun hafızası. Bugün Eruh'a gittiğinizde geçmişin o ağır havasının yerini yavaş yavaş hafifleyen bir sessizliğin, sakin bir umudun aldığını görüyorsunuz. İlçeye ulaşan yollar genişletilmiş, kırsal bağlantılar güçlenmiş, yeni parklar, modern taziye evleri, sosyal alanlar yapılmış. Doğalgaz altyapısı başlatılmış, iki büyük karayolu projesi yatırım programına alınmış, belediyenin kurduğu tekstil atölyesi 85 kişiye iş imkânı sunmaya hazırlanıyor. Bu değişim yalnızca fiziki yatırımlarla değil, insanların ruh hâlindeki dönüşümle de hissediliyor.
O GECEYİ ANLATTI
Eruh Belediye Başkanı Cevher Çiftçi, o gecenin tanıklarından biri olarak ilçenin yaşadığı 40 yıllık dönüşümü çarpıcı bir karşılaştırmayla anlatıyor. Genç bir lise öğrencisiyken neler yaşandığını şöyle ifade ediyor: "O zaman ne olduğunu bile anlamadık. İlk silah sesleri duyulduğunda herkes kan davası sandı. Gelenlerin hiçbiri Eruh'tan değildi. O gecenin acısını bu ilçe 30 yıl taşıdı. Yollar öğleden önce kapanırdı; karşıdaki cevizliği bile yıllarca göremedik." Ardından bugünü tarif ederken cümlelerin tonu tamamen değişiyor: "Şimdi yollar açık. Yatırımlar geliyor. Botan çevresi turizm için çok değerli. Eruh artık geleceğini kurabileceği bir döneme girdi." İlçe halkının sesinde de benzer bir duygu var. Kahvehanelerde konuşulan herkes temkinli bir iyimserlikten bahsediyor. "Bu kez fazla konuşulmuyor ama yaşanıyor" diyor yaşlı bir vatandaş. Gençler ise daha net: "Abi bizi artık doğru yazın. Buralar değişti, insanlar değişti, hayat değişti." Karanlık gecelerde yaşananları hâlâ dün gibi hatırlayan bir başka tanık ise o geceyi anlatırken bugünle arasındaki farkı şu cümleyle özetliyor: "O gece yüzlerce atlı geldi. Çok acı yaşadık. Bugün burada gelecek konuşuluyor, bize bu yetiyor."
HER ALANDA DEĞİŞİM
Eruh'un ekonomik dönüşümünde en dikkat çekici adımlardan biri ise istihdam odaklı yatırımlar oldu. Belediye öncülüğünde 2 milyon TL'lik bütçeyle kurulan tekstil atölyesi, tamamlandığında 85 kişiye iş imkânı sağlayacak. Özellikle de genç kadınlar için planlanan bu istihdam, ilçede ilk kez bu ölçeklerde kurumsal bir iş alanı yaratmış olacak. Atölyede üretim başladıktan sonra ikinci fazda yeni makineler eklenmesi ve kapasitenin artırılması da gündemde. Tüm bunlara ek olarak Eruh'un turizm potansiyeli de masaya yatırılıyor. Botan Vadisi çevresindeki doğal güzelliklerin, yürüyüş rotalarının ve kültürel miras alanlarının turizme açılması için fizibilite süreci sürüyor. Belediye Başkanı Cevher Çiftçi'nin ifadesiyle ilçede hedef, Botan çevresini cazibe alanına dönüştürmek ve Eruh'u geçilen bir yer olmaktan çıkarıp ziyaret edilen bir nokta hâline getirmek.
