EYT kapsamında emeklilik için dilekçe veren çok sayıda çalışan, bordroda kazançları eksik bildirildiği için büyük bir şok yaşadı. Emeklilikte düşük aylık sürprizi yaşanmaması için bordroların düzenli kontrol edilmesi gerekiyor. Ücreti eksik bildirilenler hizmet tespit davası açabilir. Davayı kazananın emekli aylığı artarken, beş yıl geriye dönük emekli aylığı farkı da alınabilir.
120 BİN DOSYA İNCELENİYOR
EYT kapsamında 2 milyon kişiye aylık bağlanırken, 120 bin dosya ise inceleniyor. Bu dosyaların içinde eksik prim, tescil sorunu, mükerrer başvurular, bordro oyunları, yanlış meslek kodları gibi sorunlar da ortaya çıkıyor. Emekli aylıkları prime esas kazançlar üzerinden hesaplanıyor. Aylığın düşük olmaması için alınan ücretle bordronun aynı olması gerekiyor. SGK, bordro üzerinden prim kaçırılmasını, eksik kazanç bildirilmesini kayıt dışılığın bir alt başlığı olarak tanımlıyor. Ücretin düşük gösterilerek prim kaçırılması, bir ay çalışan bir işçinin bordroda 15 gün çalışılmış gösterilmesi gibi uygulamalara ceza kesiliyor. SGK, kazancı önceki aya göre azalan çalışanlara mesajla uyarıda bulunuyor. İşverenin ücreti eksik bildirmesi durumunda çalışanlar ALO 170'ye şikâyette bulunabilir.
CEZASI 6.707 LİRA
Çalışanın maaşını düşük gösterip eksik prim yatıran, meslek kodunu yanlış giren, asgari ücretli gösterip kalan tutarı elden veren işveren hem ceza hem de tazminat ödemek durumunda kalır. "Sigortalı işe giriş, ayrılış bildirgesi, aylık prim, hizmet belgesi düzenlenirken çalışanın meslek kodunun yanlış, eksik, hatalı girilmesi" halinde işverene idari para cezası uygulanıyor. Gerçeğe aykırı meslek kodu düzenleyene 1.341 lira, geçersiz bordro düzenleyene 6 bin 707 lira, işe girişi bildirmeyene 26 bin 829 lira, kayıt ibraz etmeyene 161 bin lira ceza kesiliyor. Eksik primlerin de yatırılması gerekiyor.
18 YAŞIN DOLMASI GEREKİYOR
EYT'de
çalışma süresi dolmadıysa da aylık bağlama işlemi tamamlanamıyor. Örneğin, işe 1999 yılında başlayan erkek çalışan emeklilik için gerekli süreyi gelecek yıl doldurabilecek. Uzun vadeli sigortada başlangıç yaşının 18 olduğunu da unutmamak gerekiyor. Bu yaştan önce sigortalı olanların 18 yaşından itibaren hesaplama yapması gerekiyor.
MESLEK KOD DA ÖNEMLİ
Emeklilikte
yüksek gelir için bordro kadar mesleki kodların doğru girilmesi de önem taşıyor. Sigortalı işe giriş, ayrılış bildirgesi, aylık prim ve hizmet belgesi düzenlenirken çalışanın meslek kodunun yanlış, eksik, hatalı girilmesi sosyal güvenlikte hak kaybına yol açıyor. Demir, çelik, döküm, çimento gibi sektörlerdeki fabrikaların çalışanları başta olmak üzere birçok meslek grubu için fiili hizmet süresi zammı bulunuyor. Yıpranma hakkı olan mesleklerde kodun doğru girilmesi büyük önem taşıyor.
